Derin Tarih - Eylül 2022 / Sayı 126

Siyonist Kongreler

İsrail’in kuruluşu, yol açtığı neticeler itibariyle, geçtiğimiz yüzyılın en dikkate değer hadiselerinden biridir. Filistinlilerin yüzyıllardır huzur içinde yaşadıkları topraklardan katliam ve tedhiş eylemleriyle sürgün edilerek, onlardan boşalan yerlere Yahudiler için şehir ve kasabaların kurulması, İsrail’in öyküsünün sadece bir yüzünü oluşturur. Sayfanın diğer yüzünde, 19’uncu yüzyıldan itibaren dünya çapında yürütülen çok yönlü propaganda ve lobi faaliyetleri, siyaset koridorlarında bitmek bilmeyen çekişmeler ve farklı ülkelerdeki Yahudi grupların “Filistin’e ve Kudüs’e yerleşme” hedefi etrafında birleştirilmesine dair çabalar yer alır. İşte bu, modern dönemde Theodor Herzl’in liderlik ettiği Politik Siyonizm’in serüvenidir. Birinci Siyonist Kongre’nin İsviçre’nin Basel kentinde 1897’de toplanmasının 125’inci yıldönümünde, Derin Tarih bu sayısında Politik Siyonizm’in tarihine odaklanıyor. 2020’de 38’incisi düzenlenen Siyonist kongrelerin detayları, alınan kararlar ve bu kararların hangi neticeleri doğurduğu, tamamen kaynaklara ve arşiv belgelerine dayalı bir şekilde gözler önüne seriliyor.

“Siyonist Kongreler” dosya konusunda ilk olarak Taha Kılınç 1897’den günümüze kadar düzenlenen otuz sekiz Siyonist Kongrenin aldığı kararlarını, uygulamalarını ve sonuçlarını bütün  ayrıntılarıyla kaleme alırken Prof. Dr. Avi Shlaim ise Siyonist Kongrelerin İsrail’e miras bıraktığı strateji ve taktiklerini satırlara taşıdı. Araştırmacı-Yazar Fatma Türk Toksoy “İsrail’in Filistin’i işgal girişimlerinin Türk basınında nasıl yankılandı?” sorusuna cevap verirken son olarak Prof. Michael J. Reimer’in Birinci Siyonist Kongre’den hareketle Siyonizmin tarihî ve doktriner yapısına temas eden bir yazısı okurlara takdim ediliyor.

“100. Yılında Bursa’nın Yunan İşgalinden Kurtuluşu” özel dosyasında ise Prof. Dr. Mustafa Kara, Bursa Mebusu Mustafa Fehmi Efendi’yi kaleme alırken, Dr. Ahmet Uçar da işgalde Osman Gazi ve Orhan Gazi türbelerine nasıl saldırdıklarını anlattı. Mirza Mahmut Demir Bursa’da 2 yıl 2 ay 2 gün süren Yunan zulmünün ağır bilançosunu gözler önüne sererdi. Son olarak Türk ordusunun 11 Eylül 1922’de Bursa’ya girişi yazısı Derin Tarih okurlarını bekliyor.

“Siyonist Kongreler” dosyası haricinde ise Tarihçi-Yazar Dursun Gürlek, Prof. Dr. İsmail Güleç, Prof. Dr. Adnan Demircan, Prof. Dr. Muharrem Kesik, Dr. Rıza Kurtuluş, Tarihçi Büşra Gür, Tarihçi-Yazar Arif Emre Gündüz, Tarihçi Beytullah İmzaoğlu, Araştırmacı-Yazar Mikail Türker Bal, Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak, Deniz Çıkılı, Oktay Türkoğlu, Beyza Karakaya, Yazar, Sunucu-Tiyatrocu Mehmet Önder, Ahmet Yasin Çomoğlu ve Canan Aytaş gibi araştırmacı, yazar ve akademisyenlerden oluşan birçok kişi de birbirinden kıymetli yazılar kaleme aldı.

Derin Tarih ek kitap olarak bu ay, Mehmet Cemâl Öztürk’ün transkribe ederek yayına hazırladığı 1327 (1911) yılında Binbaşı Mehmed Tevfîk tarafından kaleme alınıp Manastır Beynelmilel Ticaret Matbaası’nda basılan Manastır Vilâyeti Tarihçesi’ni ilk defa latin harfleriyle bütün okurlarına armağan ediyor.

Tarih okuyan şaşırmaz.